آشنایی با انواع روکش کابل شبکه (PVC و LSZH و PE) + تفاوت ها

شبکه‌های کامپیوتری، نقش اساسی در مراکز داده، سازمان‌ها، منازل و حتی مراکز آموزشی ایفا می‌کنند. با وجود پیشرفت فناوری‌های بی‌سیم و جایگزینی بخش‌هایی از ارتباطات با تجهیزات وایرلس، همچنان کابل شبکه یکی از قابل اعتمادترین و پراستفاده‌ترین تجهیزات زیرساختی برای انتقال داده محسوب می‌شود. کابل‌های شبکه نه‌تنها در محیط‌های داخلی بلکه در فضاهای باز و شرایط سخت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. حفاظت از مغزی و زوج‌سیم‌های داخلی این کابل‌ها در برابر عوامل محیطی، تنش‌های فیزیکی یا حتی مخاطراتی مثل آتش‌سوزی اهمیت ویژه‌ای دارد. اینجاست که نقش روکش کابل شبکه پررنگ می‌شود.

اگرچه روکش کابل اغلب به عنوان یک لایه پلاستیکی ساده شناخته می‌شود، اما واقعیت این است که نوع مواد اولیه استفاده‌شده در ساخت آن، مشخصات فنی بسیار متفاوتی به کابل می‌دهد. برای مثال، بعضی از روکش‌ها می‌توانند در صورت آتش‌سوزی، دود بسیار سمی و غلیظی تولید کنند و خود به گسترش شعله کمک کنند؛ در حالی که برخی دیگر در برابر شعله مقاوم‌اند و دود بسیار اندکی از خود آزاد می‌کنند. علاوه بر این، نوع روکش، میزان انعطاف‌پذیری کابل را هم تعیین می‌کند و بر هزینه نهایی آن تاثیر مستقیم دارد. در این مقاله، پس از اشاره به اهمیت روکش و عوامل موثر بر انتخاب آن، آشنایی با انواع روکش کابل شبکه شامل PVC، LSZH و PE را بررسی خواهیم کرد و در پایان، با یک جمع‌بندی کاربردی به شما در انتخاب مناسب‌ترین کابل برای شرایط مدنظر کمک می‌کنیم.

چرا روکش کابل شبکه اهمیت دارد؟

برخی افراد تصور می‌کنند کافی است کابل شبکه را خریداری و نصب کنند و نوع روکش تأثیر چندانی ندارد. اما همان‌طور که گفته شد، روکش کابل وظایف متعددی را برعهده دارد:

1. محافظت مکانیکی: زوج سیم‌های داخلی کابل شبکه نسبت به کشش، خم‌شدگی بیش از حد و ضربه بسیار آسیب‌پذیر هستند. روکش کابل از این سیم‌های حساس در برابر ضربات فیزیکی، سایش، خمیدگی مداوم یا رطوبت محافظت می‌کند.
2. ایمنی در برابر آتش‌سوزی: برخی از مواد پلاستیکی هنگام سوختن دود یا گازهای خطرناکی تولید می‌کنند که برای انسان بسیار مضر است. همچنین در صورتی که یک کابل آتش بگیرد، روکش نامرغوب می‌تواند به گسترش شعله در ساختمان کمک کند. بنابراین، انتخاب روکش با استاندارد ضدحریق یا کم‌حریق (Low Smoke) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
3. ماندگاری در برابر شرایط آب‌وهوایی: کابل‌هایی که در محیط‌های باز یا مرطوب مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید روکش مقاومی در برابر نور خورشید، برف و باران داشته باشند تا در طول زمان دچار پوسیدگی نشوند. در برخی پروژه‌ها، این ماندگاری طولانی‌مدت، صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها به همراه خواهد داشت.
4. رعایت استانداردهای ایمنی و محیطی: سازمان‌های مختلف بین‌المللی، مانند NEC در ایالات متحده، برای کابل‌ها استانداردهای متفاوتی را لحاظ می‌کنند. این استانداردها می‌تواند شامل مقاومت در برابر شعله، میزان دود تولیدی، مواد سمی و سطح ولتاژ کاری کابل باشد.

با توجه به موارد فوق، این نکته روشن می‌شود که انتخاب روکش مناسب صرفاً یک انتخاب ظاهری نیست، بلکه مستقیما بر ایمنی ساختمان، حفظ سرمایه و کارایی شبکه تاثیرگذار است.

انواع روکش کابل شبکه

در بازار تجهیزات شبکه، سه نوع روکش اصلی از سایر گزینه‌ها رایج‌تر است: روکش PVC، روکش LSZH و روکش PE. هر یک از این روکش‌ها دارای ویژگی‌های خاصی هستند که می‌توانند در سناریوهای متفاوت کاربرد داشته باشند. در بخش‌های بعدی، نگاهی مفصل‌تر به هر کدام خواهیم داشت.

روکش کابل شبکه PVC

PVC (Polyvinyl Chloride) ماده‌ای پلیمری است که در صنعت برای تولید بسیاری از وسایل و تجهیزات استفاده می‌شود. این ماده به دلیل هزینه تولید نسبتا پایین، انعطاف‌پذیری مناسب و سهولت فرآیند تولید، در ساخت انواع کابل‌های برق و شبکه بسیار محبوب است.

ویژگی‌ها و مزایا

1. 1. قیمت مناسب: یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های PVC، صرفه اقتصادی آن است. اگر پروژه‌ای دارید که نیاز به مقادیر زیادی کابل شبکه دارد و بودجه محدودی در اختیار دارید، کابل‌های با روکش PVC گزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای خواهند بود.
   2. انعطاف‌پذیری خوب: کابل‌های PVC به راحتی خم می‌شوند و شکل می‌گیرند، به همین دلیل برای مسیرهایی با پیچ‌وخم زیاد می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. نصب این کابل‌ها نیز آسان‌تر است.
   3. کاربرد گسترده: در بیشتر کاربردهای عادی یا ولتاژ پایین می‌توان از کابل شبکه PVC بهره برد. به همین دلیل در بسیاری از ساختمان‌ها، دفاتر و محیط‌های اداری می‌توانید نشانه‌های این نوع روکش را پیدا کنید.

معایب و محدودیت‌ها

1. 1. حساسیت به حرارت و نور خورشید: پلی‌وینیل کلراید در برابر حرارت بیش از حد یا تابش مداوم نور خورشید، عمر مفیدش کاهش می‌یابد. بنابراین ممکن است در طول زمان شکننده شده یا خواص حفاظتی خود را از دست بدهد.
   2. اشتغال‌پذیری: PVC هنگام آتش‌سوزی می‌تواند به سرعت شعله‌ور شود و در نتیجه به گسترش آتش کمک کند. این ماده همچنین در دمای بالا، گازهای سمی و دود غلیظی آزاد می‌کند که خطر تنفسی ایجاد می‌کند.
   3. محدودیت استفاده در محیط‌های ویژه: به دلیل ضعف در مقابل اشعه ماورای بنفش (UV) و آسیب‌پذیری در برابر شرایط محیطی خشن، توصیه می‌شود از کابل‌های PVC برای کاربردهای بیرونی سنگین استفاده نشود.

روکش کابل شبکه LSZH

LSZH (Low Smoke Zero Halogen) به روکش‌هایی اطلاق می‌شود که در ساختار آن‌ها از مواد هالوژنه مانند کلر، فلوئور یا برم استفاده نشده است. این روکش در صورت سوختن، دود بسیار کم و فاقد گازهای سمی هالوژنه تولید می‌کند.

ویژگی‌ها و مزایا

1. 1. ایمنی بالا: بزرگ‌ترین مزیت LSZH در مقابل سایر روکش‌ها، تولید بسیار کم دود و عدم آزادسازی گازهای مرگبار است. در صورت وقوع آتش‌سوزی، این کابل از نظر انتشار دود سمی و گسترش شعله، خطر کمتری ایجاد می‌کند.
   2. استاندارد در فضاهای پرتراکم: در محیط‌هایی مثل دیتا سنترها، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و کارخانه‌هایی که حجم زیادی کابل وجود دارد، استفاده از کابل شبکه LSZH بسیار رایج است. زیرا ریسک آلودگی تنفسی و جانی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
   3. اشتغال‌پذیری کمتر: این روکش‌ها معمولا در برابر شعله مقاومت بالاتری دارند و در صورت تماس با آتش، به‌سختی شعله‌ور می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود تا آتش در بخش‌های مختلف ساختمان کمتر گسترش یابد.

معایب و محدودیت‌ها

1. 1. هزینه بالاتر: تولید این نوع روکش به مواد اولیه پیچیده‌تر و فرایندهای خاص نیاز دارد. همین امر موجب می‌شود قیمت کابل‌های LSZH نسبت به نمونه‌های PVC بیشتر باشد.
   2. انعطاف کمتر: در مقایسه با روکش PVC، انعطاف‌پذیری کابل LSZH محدودتر است. این مسئله هنگام کابل‌کشی در مسیرهای پیچیده یا نیاز به خم‌های شدید می‌تواند مشکل‌ساز شود.
   3. مناسب نبودن برای برخی شرایط آب‌وهوایی: بسیاری از روکش‌های LSZH مقاومت کم‌تری در برابر تابش شدید خورشید، باران‌های اسیدی یا رطوبت بالا دارند. از این رو، در فضاهای بیرونی سخت شاید کارایی ایده‌آلی نداشته باشند.

روکش کابل شبکه PE

روکش PE (پلی‌اتیلن) نسبت به دو مورد قبل، کمتر در کابل‌های داخلی استفاده می‌شود اما برای استفاده در محیط بیرون و شرایط سخت، انتخاب بسیار مناسبی است. PE خواصی دارد که آن را در برابر نور خورشید، آب و ضربه مقاوم می‌سازد.

ویژگی‌ها و مزایا

1. 1. مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی: پلی‌اتیلن در برابر رطوبت، برف، باران و تابش خورشید پایداری خوبی دارد؛ بنابراین برای کابل‌هایی که در محیط باز نصب می‌شوند، گزینه ایده‌آلی است.
   2. دوام طولانی‌مدت: چنین روکشی عموما طول عمر بالایی دارد و پس از سال‌ها قرارگیری در معرض عوامل مختلف، کیفیت اولیه خود را تا حد زیادی حفظ می‌کند.
   3. جلوگیری از نفوذ آب: در بسیاری از موارد، روکش PE توانایی جلوگیری از نفوذ آب به ساختار داخلی کابل را دارد. بعضی از کابل‌های Outdoor حتی به‌صورت دولایه تولید می‌شوند؛ به‌طوری که لایه بیرونی PE و لایه داخلی PVC یا LSZH است. این ترکیب مقاومت کابل را دوچندان می‌کند.

معایب و محدودیت‌ها

1. 1. هزینه بالاتر نسبت به PVC: فرایند تولید و مواد اولیه PE از نظر اقتصادی گران‌تر از PVC تمام می‌شود. در نتیجه قیمت تمام‌شده چنین کابل‌هایی بیش‌تر است.
   2. کاربرد محدود در فضاهای داخلی: به‌دلیل طراحی خاص و قابلیت‌های بیرونی، کمتر پیش می‌آید که در پروژه‌های داخلی صرفاً از روکش PE استفاده شود، مگر شرایط خاصی حاکم باشد.
   3. ترکیب با دیگر روکش‌ها: غالبا روکش PE به صورت مجزا روی کابل شبکه کشیده نمی‌شود؛ بلکه به شکل دولایه کاربرد دارد. بنابراین اگر کاربر فقط روکش PE بخواهد، شاید در بازار تنوع کمتری را بیابد.

تفاوت روکش‌های کابل شبکه PVC و LSZH

مقایسه PVC و LSZH می‌تواند در بسیاری از پروژه‌های داخلی و محیط‌های اداری که نیازی به روکش PE ندارند، راهگشا باشد. این دو نوع روکش ظاهرا شبیه به هم هستند و حتی ممکن است با هم اشتباه گرفته شوند، اما در عملکرد و ساختار تفاوت‌های کلیدی دارند:

1. ایمنی در برابر آتش و دود
   • PVC: به‌راحتی مشتعل شده و در دمای بالا گاز سمی هالوژنه و دود زیاد تولید می‌کند.
   • LSZH: مقاومت به مراتب بیشتری در برابر شعله دارد و در صورت سوختن، دود و گازهای بسیار کم‌خطرتری آزاد می‌کند.
2. هزینه و اقتصادی بودن
   • PVC: ارزان‌تر است و انتخابی مناسب برای پروژه‌هایی با بودجه محدود یا حجم کابل‌کشی زیاد به شمار می‌آید.
   • LSZH: گران‌تر بوده و بیشتر در مکان‌هایی که ایمنی اولویت بالایی دارد استفاده می‌شود (مثل بیمارستان‌ها، مجتمع‌های تجاری شلوغ و کارگاه‌های حساس).
3. انعطاف‌پذیری
   • PVC: خم‌کردن این کابل‌ها معمولاً آسان‌تر است و کمتر دچار ترک یا شکستگی می‌شود.
   • LSZH: به علت ترکیبات پلیمری خاص، نسب به PVC انعطاف‌پذیری کمتری دارد. پس در صورتی که نیاز به عبور کابل از مسیرهای مارپیچ یا گوشه‌دار باشد، ممکن است کمی چالش‌برانگیز شود.
4. دوام در شرایط معمولی
   • PVC: در محیط‌های سرپوشیده و دمای عادی عملکرد خوبی دارد، اما برای فضاهای بیرونی یا دمای خیلی بالا مناسب نیست.
   • LSZH: در محیط‌های بسته با احتمال آتش‌سوزی توصیه می‌شود؛ اما در برابر نور خورشید و عوامل محیطی شدید، شاید مقاومت کمتری داشته باشد.

تاثیر کیفیت روکش بر هزینه‌ها

ابتدا شاید فکر کنید تهیه کابل ارزان‌تر به معنای صرفه‌جویی در بودجه است، اما اگر نگاه بلندمدت داشته باشید، انتخاب روکش با کیفیت نامناسب می‌تواند هزینه‌های نگهداری و تعویض کابل را در آینده افزایش دهد. برای مثال، فرض کنید پروژه شما در یک منطقه با رطوبت بالا و نور خورشید مستقیم واقع شده است. اگر از کابل PVC معمولی استفاده کنید، ممکن است پس از مدت کوتاهی آسیب دیده و نیاز به تعویض داشته باشد. این تعویض مجدد کابل‌کشی و هزینه‌های نصب را دوباره به شما تحمیل می‌کند.

همچنین در محیط‌هایی که رعایت اصول ایمنی یک الزام قانونی است (مانند بیمارستان‌ها و مراکز تجاری بزرگ)، در صورت بروز حریق، کابل نامرغوب با تولید دود سمی می‌تواند خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری ایجاد کند. ضمن اینکه اگر در آینده بازرسی‌های فنی ایمنی صورت گیرد و مغایرتی با استانداردهای اجباری تشخیص داده شود، جریمه‌های سنگینی در انتظار مدیر پروژه خواهد بود.

نکات مهم در انتخاب روکش کابل شبکه

1. ارزیابی میزان ریسک آتش‌سوزی: اگر در ساختمانی فعالیت دارید که احتمال حریق بیشتر است یا خروج افراد در صورت آتش گرفتن کابل‌ها دشوار می‌شود (مانند طبقات بالای برج‌ها)، استفاده از کابل‌های LSZH به‌شدت پیشنهاد می‌شود.
2. بررسی شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی: در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که بارندگی بسیار دارد؟ گرمای تابستان شدید است؟ کابل در معرض اشعه فرابنفش خورشید قرار می‌گیرد؟ تمامی این موارد در انتخاب روکش مطلوب نقش دارند. اگر پاسخ مثبت است، روکش PE یا روکش‌های دولایه گزینه بهتری هستند.
3. نوع کاربری شبکه: آیا کابل صرفا برای یک شبکه خانگی به طول کم استفاده می‌شود یا قرار است یک زیرساخت مهم سازمانی را پشتیبانی کند؟ هرچه اهمیت شبکه بیشتر باشد، بهتر است روکش کابل با کیفیت‌تر و ایمن‌تری تهیه شود.
4. بودجه و تناسب هزینه: طبیعی است که کابل‌های LSZH یا PE معمولا گران‌تر از کابل‌های PVC هستند. اگر پروژه‌تان وسیع است، با دقت مقایسه کنید که آیا واقعا استفاده از کابل گران‌تر در همه قسمت‌ها ضروری است یا می‌توانید فقط در فضاهای حساس از کابل‌های مقاوم‌تر بهره ببرید.
5. گواهینامه‌ها و استانداردها: هنگام خرید، حتما به استانداردهای درج‌شده روی کابل توجه کنید. از فروشنده بخواهید که جزئیات مربوط به مقاومت حرارتی، میزان دود تولیدی و آزمایشات مختلف را در اختیار شما قرار دهد. کابل‌های استاندارد CMR، CMP یا انواع مختلف LSZH دارای تأییدیه‌هایی هستند که میزان کیفیت و امنیت محصول را تضمین می‌کنند.

بررسی ساختار روکش کابل در برندهای معروف

برندهای گوناگونی در بازار کابل شبکه فعالیت دارند که از جمله شناخته‌شده‌ترین آن‌ها می‌توان به لگراند، نگزنس، بلدن، امپ و چندین برند معتبر دیگر اشاره کرد. هرکدام از این شرکت‌ها ترکیبات پلیمری اختصاصی خود را برای تولید روکش دارند تا محصولاتی با کیفیت و سازگار با استانداردهای بین‌المللی ارائه کنند.

• کابل شبکه با روکش PVC: اغلب برندهای معروف حداقل یک رده محصول با روکش PVC ارائه می‌کنند. این محصولات عمدتاً برای محیط‌های داخلی توصیه می‌شوند و از نظر قیمتی نیز در دسترس‌تر هستند.
• کابل شبکه با روکش LSZH: برندهایی مانند لگراند و نگزنس، کابل‌های LSZH را در رده‌های Cat5e، Cat6 و حتی Cat6a عرضه می‌کنند. این کابل‌ها مخصوصا برای نصب در فضاهای پرجمعیت یا مراکز داده گزینه‌ای امن‌تر به شمار می‌روند.
• کابل شبکه با روکش PE یا Outdoor: برخی برندها کابل‌های خاصی را برای فضای بیرونی طراحی می‌کنند که اغلب به صورت دولایه است و یک لایه PE دارد. این ترکیب، هم از نظر مقاومت در برابر آب و هوای سخت و هم از نظر انعطاف‌پذیری داخلی، تعادل مطلوبی ایجاد می‌کند.
• پچ کوردها: در بیشتر موارد، پچ کوردهای آماده نیز با روکش PVC یا LSZH ساخته می‌شوند. وجود روکش PE در پچ کوردها رایج نیست، چراکه پچ کورد عموماً در فضاهای سرپوشیده و بین رک‌ها و سوئیچ‌ها استفاده می‌شود. اگرچه برندهای مطرح ممکن است طیف وسیعی از روکش‌ها را برای کابل و پچ کورد ارائه دهند، اما قبل از خرید، همیشه مطمئن شوید مشخصات روکش با نیاز شما هماهنگ باشد.

نتیجه‌گیری

کابل شبکه بخش بنیادین هر زیرساخت ارتباطی است و روکش آن، اولین خط دفاعی در برابر عوامل آسیب‌زا محسوب می‌شود. سه نوع روکش متداول در بازار، یعنی PVC، LSZH و PE، هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. درک عمیق تفاوت‌های آن‌ها به شما کمک می‌کند انتخابی دقیق‌تر داشته باشید و در عین حال از هزینه‌های احتمالی بعدی جلوگیری کنید.

• اگر هزینه اولیه پروژه برای شما ملاک بالایی داشته باشد و محیط نصب نسبتاً کم‌خطر باشد (مثلا یک دفتر کوچک یا فضای خانگی)، روکش PVC گزینه‌ای اقتصادی و کاربردی است.
• اگر اولویت شما ایمنی بالا است و در محیط‌هایی نظیر دیتا سنترها، دانشگاه‌ها، کارخانه‌های حساس یا ساختمان‌های بزرگ با تردد بالا فعالیت دارید، بهتر است به سراغ کابل‌های LSZH بروید تا از انتشار گازها و دود سمی در حوادث احتمالی بکاهید.
• اگر قصد دارید کابل را در فضای باز نصب کنید یا در محیط‌هایی که با نور خورشید، رطوبت و شرایط آب‌وهوایی نامساعد مواجه است، بهترین انتخاب شما روکش PE یا روکش‌های دولایه است. این کابل‌ها ماندگاری زیادی دارند و هزینه تعویض و نگهداری را در طول سال‌ها کاهش می‌دهند.