آموزش نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس Mikrotik

اگر به دنبال ایجاد ارتباط‌های بی‌سیم پایدار و قدرتمند در شبکه خود هستید، احتمالا نام میکروتیک و راهکارهای آن به گوشتان خورده است. شرکت میکروتیک، رادیوهای وایرلس متنوعی را برای انواع سناریوهای شبکه‌ای طراحی و عرضه می‌کند. در این مطلب، قصد داریم به‌صورت گام‌به‌گام به شما نشان دهیم چگونه می‌توانید با نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک یک شبکه بی‌سیم انعطاف‌پذیر و مقرون‌به‌صرفه ایجاد کنید. ضمن تشریح مراحل کار، در مورد مفاهیم مهمی چون پیکربندی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، نحوه تعیین پارامترهای اولیه، مدیریت امنیت شبکه و تست ارتباط نهایی نیز توضیح خواهیم داد.

نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک، کاربردهای آن و نقش تجهیزات وایرلس

رادیو وایرلس میکروتیک، با بهره‌گیری از فناوری روز و قیمت‌های رقابتی، یکی از گزینه‌های ایدئال برای برقراری ارتباط‌های نقطه به نقطه یا پوشش Wi-Fi در فواصل مختلف به شمار می‌رود. عملکرد بالای این محصولات و تنوعشان باعث شده است که در پروژه‌های متنوعی نظیر ارائه اینترنت در مناطق روستایی، ایجاد ارتباط بین دو ساختمان درون‌شهری، راه‌اندازی شبکه تجاری با پوشش وسیع و حتی ساخت نقاط دسترسی اختصاصی در سازمان‌های بزرگ به کار گرفته شوند.

این تجهیزات از سیستم‌عامل RouterOS بهره می‌برند که امکانات فوق‌العاده‌ای را برای مدیریت و کنترل شبکه در اختیار کاربر قرار می‌دهد. نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک نه تنها می‌تواند نیازهای پایه‌ای شما را برطرف کند، بلکه به شما اجازه می‌دهد با به‌کارگیری قابلیت‌های پیشرفته‌ای چون اعمال فیلترینگ، ایجاد مسیرهای اختصاصی، تعریف پهنای باند و مدیریت ترافیک پیچیده، شبکه‌ای بسیار منعطف و امن داشته باشید.

پیش ‌نیازهای نصب و راه‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک Mikrotik

هر پروژه موفق نیازمند داشتن پیش‌نیازهای مشخصی است که اگر رعایت نشوند، مشکلات بعدی اجتناب‌ناپذیر خواهند بود. پیش از هرگونه اقدام جدی در زمینه راه‌اندازی این تجهیزات، بهتر است بررسی کنید که تجهیزات و مکان مورد نظر برای نصب از شرایط استاندارد برخوردار هستند.

تجهیزات موردنیاز

1. رادیو وایرلس میکروتیک: بسته به مدل انتخابی، می‌توانید برد و ویژگی‌های متفاوتی در اختیار داشته باشید. برخی مدل‌ها برای مسافت‌های کوتاه و برخی دیگر برای مسافت‌های چندکیلومتری یا حتی بیشتر طراحی شده‌اند.
2. کابل شبکه (اترنت): کیفیت کابل در تضمین پایداری ارتباط تاثیر بسزایی دارد، زیرا رادیو از طریق پورت اترنت تغذیه و مدیریت می‌شود.
3. منبع تغذیه یا PoE: اکثر رادیوهای میکروتیک به‌صورت PoE تغذیه می‌شوند؛ در بسته‌بندی دستگاه معمولا یک آداپتور PoE گنجانده شده است.
4. ابزار نصب و مهار کردن: براکت‌ها، پایه‌ها یا بست‌های مورد نیاز برای مهار روی دکل یا دیوار.
5. کامپیوتر یا لپ‌تاپ: برای کانفیگ و ارتباط اولیه از طریق Winbox یا رابط تحت وب.

بررسی محل نصب

پیش از آنکه دستگاه را در ارتفاع بالا نصب کنید، از چند جهت مطمئن شوید:

• وضوح دید خطی: اگر قصد ارتباط نقطه‌به‌نقطه دارید، مسیر رادیویی بین دو نقطه باید عاری از موانع فیزیکی نظیر ساختمان، درخت یا کوه باشد.
• عدم تداخل: در نزدیکی دستگاه نباید منابع قدرتمند تداخل فرکانسی مانند تجهیزات رادیویی دیگر یا دکل‌های برق فشار قوی وجود داشته باشد.
• ارتفاع مناسب: هرچه آنتن در ارتفاع بیشتری باشد، شانس برقراری ارتباط بهتر خواهد بود.

اتصال فیزیکی و روشن کردن دستگاه

اولین قدم در نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک این است که دستگاه را از طریق کابل شبکه به آداپتور PoE متصل کنید. سر دیگر کابل هم به پورت LAN آداپتور وصل می‌شود که به کامپیوتر یا سوئیچ شبکه شما متصل خواهد بود. سپس آداپتور را به برق وصل کرده و دستگاه را روشن کنید. برخی مدل‌ها برای افزایش استحکام یا کاهش نویز، دارای محفظه مقاوم در برابر شرایط آب‌وهوایی هستند. به هنگام نصب بیرونی حتما از آب‌بندی و کابل‌کشی اصولی اطمینان حاصل کنید تا در اثر باران یا باد شدید، مشکلی پیش نیاید.

روش های دسترسی به تنظیمات رادیو میکروتیک

پس از روشن کردن دستگاه، برای دسترسی به پیکربندی رادیو وایرلس می‌توانید از چند شیوه متداول استفاده کنید:

• Winbox: ابزاری محبوب و گرافیکی که توسط شرکت میکروتیک ارائه شده است. با Winbox می‌توانید به‌سادگی دستگاه را پیدا کرده و به آن لاگین کنید.
• رابط وب: اغلب دستگاه‌ها، یک رابط کاربری مبتنی بر وب هم دارند که با وارد کردن آدرس IP پیش‌فرض در مرورگر، می‌توانید وارد محیط مدیریت شوید.
• SSH یا Telnet: اگر به ارتباط متنی و کار در محیط خط فرمان عادت دارید، می‌توانید با SSH یا Telnet به رادیو وصل شوید.

هرکدام از این روش‌ها به شما امکان می‌دهند تا وارد سیستم‌عامل RouterOS شده و تغییرات دلخواهتان را اعمال کنید. ازآنجاکه بحث امنیت در شبکه‌های بی‌سیم بسیار مهم است، فراموش نکنید پس از نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک، گذرواژه پیش‌فرض را تغییر دهید.

تنظیمات اولیه رادیو (تنظیم‌ کردن IP، تغییر رمز عبور و به روزرسانی RouterOS و Firmware)

یکی از گام‌های اصلی در راه‌اندازی شبکه وایرلس میکروتیک، اعمال تنظیمات پایه است. در ادامه مهم‌ترین اقدامات اولیه را فهرست کرده‌ایم:

• تنظیم IP: پس از ورود به دستگاه، باید آدرس IP منحصربه‌فردی به رادیو اختصاص دهید تا در محدوده شبکه محلی شما قرار گیرد. از منوی IP > Addresses می‌توانید آدرس موردنظر را اضافه کنید.
• تغییر رمز عبور پیش‌فرض: با مراجعه به System > Password، رمز عبور را به عبارتی امن و پیچیده تغییر دهید.
• به‌روزرسانی RouterOS: در بخش System > Packages می‌توانید نسخه موجود را بررسی و در صورت نیاز به آخرین نسخه ارتقا دهید. این موضوع در جلوگیری از حفره‌های امنیتی و بهره‌مندی از قابلیت‌های جدید اهمیت دارد.
• آپدیت Firmware: علاوه بر سیستم‌عامل، Firmware دستگاه نیز باید به‌روز باشد. با مراجعه به System > Routerboard می‌توانید بخش Update Firmware را مشاهده کنید و در صورت لزوم دستگاه را ریبوت نمایید.

با انجام این تنظیمات پایه، می‌توانید مطمئن شوید که دستگاه به‌خوبی شناخته می‌شود و با سیستم‌عامل به‌روز، امنیت و کارآیی بالاتری خواهد داشت.

پیکربندی وایرلس

حال نوبت می‌رسد به بخش اصلی ماجرا که همان پیکربندی وایرلس دستگاه است. در اینجاست که باید بر اساس نوع ارتباط موردنیاز (مثلا نقطه‌به‌نقطه یا نقطه‌به‌چند‌نقطه) تنظیمات خاصی را اعمال کنید.

تنظیمات بی‌سیم بر اساس نوع ارتباط

ممکن است هدفتان این باشد که دو نقطه دور از هم را به صورت مستقیم به یکدیگر وصل کنید یا قصد داشته باشید یک اکسس پوینت اصلی راه‌اندازی کنید و چندین رادیو در حالت CPE به آن متصل شوند. برای هر سناریو، پارامترهایی چون Mode، Band، Channel Width، فرکانس و قدرت ارسال (TX Power) را باید بسته به نیاز تنظیم کنید.

• حالت Station یا CPE: دستگاه به یک Access Point دیگر متصل می‌شود.
• حالت AP Bridge: دستگاه به‌عنوان نقطه دسترسی اصلی عمل می‌کند و چندین کلاینت بی‌سیم را پشتیبانی خواهد کرد.
• حالت Bridge یا WDS: برای ایجاد ارتباط مستقیم بین دو دستگاه یا ایجاد شبکه یکپارچه بدون نیاز به بخش Routing.

مراحل تنظیم وایرلس

1. رفتن به منوی Wireless: در Winbox یا رابط وب، بخش Wireless را پیدا کنید.
2. فعال کردن وایرلس: اینترفیس بی‌سیم دستگاه را Enable کنید و اگر نیاز است نام اینترفیس را تغییر دهید.
3. انتخاب Band و Channel Width: بر اساس محیط کاری و تداخل فرکانسی، مثلا 5GHz-a/n/ac یا 2GHz b/g/n را برگزینید. پهنای کانال نیز 20 یا 40 یا 80 مگاهرتز می‌تواند باشد که بر کیفیت و سرعت ارتباط تاثیر دارد.
4. تنظیم امنیت: نوع رمزگذاری (WPA2) و پسورد ارتباط را تعریف نمایید تا غیرمجازها نتوانند به شبکه وارد شوند.
5. تعیین SSID در MikroTik: نام وایرلس شبکه را مطابق سلیقه خود بگذارید تا در لیست جستجوی دستگاه‌های بی‌سیم شناسایی شود.

پس از ذخیره تغییرات، رادیو به‌عنوان یک نقطه اتصال بی‌سیم فعال خواهد شد و می‌توانید اقدام به ارتباط بی‌سیم میکروتیک با دستگاه‌های دیگر کنید.

تست ارتباط و راه اندازی نهایی

در این مرحله، نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک به بخش پایانی خود نزدیک می‌شود. اما پیش از آنکه خیال شما از بابت عملکرد درست شبکه راحت شود، بهتر است تست‌های متنوعی انجام دهید:

1. بررسی کیفیت سیگنال: از طریق منوی Wireless > Registration یا تب Status، مقدار سیگنال دریافتی و پارامترهایی مثل Noise Floor را بسنجید. اگر سیگنال ضعیف است، آنتن را مجددا تراز کرده یا ارتفاع نصب را تغییر دهید.
2. Ping و Traceroute: برای اطمینان از ارتباط پایدار، به IP مقصد Ping بزنید. اگر مشکلی نباشد، بسته‌ها با موفقیت برگشت داده می‌شوند.
3. بسته‌های عبوری: حجم ترافیک را در منوی Interface مشاهده کنید تا مطمئن شوید رادیو به‌درستی داده‌ها را انتقال می‌دهد.
4. Security: بررسی کنید که WPA2-PSK فعال است و رمز عبور ایمن دارید تا جلوی دسترسی‌های غیرمجاز گرفته شود.

پیکربندی پیشرفته و نکات تکمیلی

تا اینجا مراحل پایه را آموختید. شاید بخواهید سراغ قابلیت‌های پیشرفته‌تر RouterOS بروید. مثلا اگر چند رادیو به‌صورت سری در شبکه دارید، می‌توانید با فعال‌سازی Bridge mode میکروتیک همه آن‌ها را در یک سگمنت شبکه قرار دهید. از سوی دیگر، اگر نیاز به مدیریت ترافیک برای کاربران مختلف دارید، پیکربندی RouterOS میکروتیک امکان ایجاد صف‌های جداگانه (Queue) و دیواره‌های آتش پیشرفته (Firewall) را فراهم می‌کند. همچنین در شبکه‌های پرکاربر می‌توان از قابلیت‌های Wireless مانند NV2 یا NSTREME بهره برد که اختصاصی خود میکروتیک هستند و برای بهبود کارایی طراحی شده‌اند.

امنیت شبکه و اقدامات ضروری

از آنجا که امواج بی‌سیم به‌صورت آزاد در فضا منتشر می‌شوند، باید با دقت بالاتری از شبکه خود محافظت کنید. در این راستا می‌توانید از این اقدامات بهره ببرید:

• غیرفعال‌کردن SSID Broadcast: اگرچه این کار امنیت لایه‌ای ایجاد نمی‌کند، اما از دید عمومی SSID شبکه را پنهان می‌کند.
• MAC Filtering: اضافه کردن لیست مجاز از آدرس‌های MAC که اجازه اتصال داشته باشند.
• تقسیم‌بندی VLAN: اگر در سازمانی بزرگ با چند واحد مختلف هستید، می‌توانید با VLAN ترافیک هر بخش را جدا و امنیت آن‌ها را افزایش دهید.

مسائل مربوط به فرکانس و تداخل

یکی از مهم‌ترین موضوعات در نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک، انتخاب درست کانال یا فرکانس است. وقتی در یک منطقه شلوغ، چندین اکسس پوینت دیگر وجود دارد، انتخاب کانالی که کمترین تداخل را دارد می‌تواند از افت سرعت و پکت‌لاست جلوگیری کند. توصیه می‌شود با استفاده از ابزار اسکن فرکانس (Frequency Scanner) در میکروتیک، کانال‌های اشغال‌شده را شناسایی و یک کانال خلوت را برگزینید. حتی ممکن است شرایط محیطی ایجاب کند به سراغ تجهیزات 5GHz بروید که معمولا تداخل کمتری نسبت به 2.4GHz دارند. در مواردی هم که به برد بسیار طولانی نیاز دارید، آنتن‌های میکروتیک با قطر و قدرت بالاتر پیشنهاد می‌شوند تا سیگنال با قدرت بیشتری ارسال و دریافت شود.

نکات مربوط به نگه‌داری و عیب‌یابی

حتی بهترین شبکه‌ها نیز گاه به نگه‌داری و عیب‌یابی نیاز پیدا می‌کنند. از قابلیت‌های سیستم عامل RouterOS برای تست سرعت (Bandwidth Test) و Logging بهره ببرید. به‌طور مرتب دستگاه را مانیتور کنید تا اگر کاهش قدرت سیگنال، افزایش نویز یا قطعی‌های لحظه‌ای وجود دارد، به‌سرعت متوجه شوید. ممکن است با یک تغییر کوچک در زاویه آنتن یا به‌روزرسانی Firmware، مشکل کاملا رفع شود. اگر نیاز به مدیریت متمرکز چندین دستگاه دارید، می‌توانید سرور Dude میکروتیک را راه‌اندازی کنید تا همه رادیوهایتان را در یک داشبورد تحت نظر داشته باشید.

شیوه‌های استفاده در سناریوهای مختلف

اصولا رادیوهای میکروتیک را می‌توان در انواع شبکه‌ها به کار گرفت؛ چه شبکه خانگی، چه سازمانی و چهISP. گاهی صرفا به یک جایگزین برای کابل LAN در ارتفاع بالا نیاز دارید؛ بعضی وقت‌ها هم می‌خواهید یک هات‌اسپات عمومی در هتلی چندطبقه برقرار کنید. نقاط دسترسی MikroTik با امکاناتی مانند فیلترینگ کاربران یا تعریف سرعت مجزا برای هر اتاق هتل، به شما آزادی عمل می‌دهد. کافیست نیازتان را بشناسید و براساس آن، تنظیمات لازم را اعمال کنید. اگر قصد دارید چند موقعیت مکانی متفاوت را به هم متصل کنید، با تعریف پروتکل‌های مسیریابی دینامیک مثل OSPF می‌توانید ساختار شبکه‌ای حرفه‌ای بسازید.

اهمیت ساختار فیزیکی و شرایط محیطی

هرچند پیکربندی نرم‌افزاری بسیار مهم است، اما نباید از بعد فیزیکی غافل شوید. توجه ویژه به نوع کابل شبکه (CAT6 یا بالاتر)، استفاده از کانکتورهای باکیفیت و رعایت اصول ارتینگ باعث می‌شود تلفات سیگنال و نویز الکترومغناطیسی به حداقل برسد. در مکان‌های باز که احتمال باد شدید و باران وجود دارد، بهتر است از رادیوهایی با پوشش ضدآب و طراحی ویژه استفاده نمایید. همچنین اگر رادیو را در مکان‌های بسیار گرم یا سرد نصب می‌کنید، پیش از خرید، محدوده دمایی مورد تحمل دستگاه را بررسی کنید.

نتیجه‌گیری

با توجه به مباحث مطرح‌شده، درمی‌یابیم که نصب و راه ‌اندازی رادیو وایرلس میکروتیک یک راهکار حرفه‌ای و در عین حال ساده برای راه‌اندازی یک شبکه بی‌سیم قدرتمند است. به کمک این تجهیزات می‌توانید یک اتصال پایدار و امن را در مسافت‌های کوتاه یا طولانی برقرار کنید. گرچه ممکن است در ابتدا تنظیمات RouterOS برای کاربران تازه‌کار کمی پیچیده به نظر برسد، اما با استفاده از راهنماها و منابع آموزشی متعددی که در دسترس است، می‌توان به‌سرعت به تسلط نسبی رسید. در نهایت، اگر زیرساخت فیزیکی اصولی را رعایت کنید و به‌روز بودن firmware و RouterOS را فراموش نکنید، شبکه‌تان با حداقل دردسر و حداکثر پایداری عمل خواهد کرد.