کابل کشی شبکه ساختار یافته ( پسیو شبکه )

کابل کشی شبکه ساختار یافته چیست و چرا از آن استفاده می کنیم؟ اصطلاح کابل کشی شبکه ساختار یافته در دنیای مدیریت کابل یک اصطلاح رایج است چون نقش مهمی در برخورد با مشکلات کابل کشی شبکه پیچیده و خاص دارد. به عنوان یک سیستم انتقال داده، کابل کشی شبکه ساختاریافته از داده ها، صداها، ویدیوها و سیستم های مدیریتی مختلف مانند دسترسی امنیتی و سیستم انرژی پشتیبانی می کند.

کابل شبکه چیست؟

کابل های شبکه، سخت افزار شبکه ای هستند که برای اتصال یک دستگاه شبکه به سایر دستگاه های شبکه یا اتصال دو یا چند سیستم برای اشتراک گذاری پرینترها، اسکنرها و غیره استفاده می شوند. انواع مختلف کابل های شبکه مانند کابل کواکسیال، کابل نوری و کابل های زوج به هم تابیده بسته به لایه فیزیکی، توپولوژی و اندازه شبکه استفاده می شود. دستگاه ها را می توان با چند متر (مثلا از طریق اترنت) یا فاصله تقریبا نامحدود (مثلا از طریق اتصالات اینترنت) از هم جدا کرد.

چندین فناوری برای اتصالات شبکه استفاده می شود. پچ کورد برای مسافت های کوتاه در ادارات و کمدهای کابل کشی استفاده می شود. اتصالات الکتریکی با استفاده از زوج به هم تابیده یا کابل کواکسیال در داخل ساختمان استفاده می شود. کابل فیبر نوری برای فواصل طولانی با برای کاربردهایی که به پهنای باند بالا یا ایزوله الکتریکی نیاز دارند استفاده می شود. بسیاری از تاسیسات از روش های کابل کشی ساخت یافته برای بهبود قابلیت اطمینان و نگهداری استفاده می کنند. در برخی از کاربردهای خانگی و صنعتی از کابل برق به عنوان کابل کشی شبکه استفاده می شود.

کابل زوج به هم تابیده

کابل زوج به هم تابیده شکلی از کابل کشی است که در آن زوج سیم ها به منظور خنثی کردن تداخل الکترومغناطیسی (EMI) از سایر جفت کابل ها و از منابع خارجی به یکدیگر تابیده می شوند.

این نوع کابل برای شبکه های اترنت خانگی و شرکتی استفاده می شود. کابل کشی زوج به هم تابیده در کابل کشی ساختار یافته استفاده می شود.

کابل کراس اوور اترنت نوعی کابل اترنت زوج به هم تابیده است که برای اتصال مستقیم دستگاه های محاسباتی به یکدیگر استفاده می شود که معمولا از طریق سوئیچ شبکه، هاب اترنت یا روتر متصل می شوند (مانند اتصال مستقیم دو سیستم از طریق آداپتورهای شبکه شان). اکثر دستگاه های اترنت کنونی از Auto MDI-X پشتیبانی می‌کنند، بنابراین مهم نیست که از کابل‌های کراس یا استریت استفاده می‌کنید.

در جدول زیر می توانید اطلاعات مختصری در مورد انواع کابل های زوج به هم تابیده بدون شیلد را دریافت کنید.

نوع کابل سرعت موارد استفاده
Cat1 1Mbps Telephone and modem lines
Cat2 4Mbps LocalTalk & Telephone
Cat3 16Mbps 10BaseT Ethernet
Cat4 20Mbps Token Ring
Cat5 100Mbps (2 pair) 100BaseT Ethernet
Cat5e 100Mbps (4 pair) 100BaseT Ethernet
Cat6 1,000Mbps Gigabit Ethernet
Cat7 10,000Mbps Gigabit Ethernet
Cat8 10,000Mbps Gigabit Ethernet

کابل فیبر نوری

یک کابل فیبر نوری از یک هسته شیشه ای مرکزی تشکیل شده است که توسط چندین لایه از مواد محافظ احاطه شده است. استقرار فیبر نوری گرانتر از مس است اما پهنای باند بالاتری را ارائه می دهد و می تواند مسافت های طولانی تری را پوشش دهد. دو نوع اصلی از کابل های فیبر نوری وجود دارد، فیبر چند حالته با برد کوتاه تر و فیبر تک حالته با برد بلند.

کابل کواکسیال

یک کابل کواکسیال یک هادی مرکزی دارد که توسط یک غلاف رسانا با عایق در بین آن، احاطه شده است. کابل های کواکسیال ی خط انتقال را تشکیل می دهند و موج الکترومغناطیسی را در خط به طور کامل از طریق دی الکتریک داخل کابل بین هادی ها انجام می شود. بنابراین کابل های کواکسیال را می توان بدون تاثیرات منفی (مطابق با محدودیت ها) استفاده کرد. اترنت اولیه، 10BASE5 و 10BASE2، از سیگنال‌دهی باند پایه روی کابل‌های کواکسیال استفاده می‌کردند. در قرن بیستم، سیستم L-carrier از کابل کواکسیال برای تماس از راه دور استفاده می کرد.

کابل های کواکسیال معمولا برای تلویزیون و سایر سیگنال های باند پهن استفاده می شوند. اگرچه در بیشتر خانه‌ها کابل‌های کواکسیال برای انتقال سیگنال‌های تلویزیونی نصب شده‌اند، فناوری‌های جدید (مانند استاندارد ITU-T G.hn) امکان استفاده از کابل کواکسیال خانگی را برای برنامه‌های شبکه خانگی پرسرعت (اترنت روی کواکس) فراهم می‌کند.

کابل پچ کورد

کابل پچ کورد یک کابل شبکه یا فیبر نوری است که برای اتصال یک دستگاه الکترونیکی به دستگاه دیگر به سمت زیرساخت ساختمان برای مسیریابی سیگنال استفاده می شود. دستگاه‌های مختلف (مانند سوئیچ متصل به سیستم یا سوئیچ متصل به روتر) با کابل‌های پچ متصل می‌شوند. کابل‌های پچ کورد معمولاً در رنگ‌های مختلف تولید می‌شوند تا به راحتی قابل تشخیص باشند، و اکثر آنها نسبتا کوتاه هستند و طول آن از چند متر بیشتر نیست. برخلاف سیم‌کشی داخلی، کابل‌های پچ انعطاف‌پذیرتر هستند.

کابل برق

اگرچه سیم‌های برق متناوب برای کاربردهای شبکه طراحی نشده‌اند، ارتباطات خط برق (PLC) به این سیم‌ها اجازه می‌دهد تا برای اتصال سیستم های خانگی، تجهیزات جانبی یا سایر محصولات مصرفی تحت شبکه نیز استفاده شوند. خانواده پروتکل HomePlug یک فناوری اولیه PLC بود. در دسامبر 2008، ITU-T توصیه G.hn/G.9960 را به عنوان اولین استاندارد جهانی برای ارتباطات خطوط برق پرسرعت پذیرفت. G.hn همچنین تکنیک هایی را برای ارتباطات از طریق کابل Cat3 موجود که توسط تلفن ها و کابل کواکسیال مورد استفاده توسط تلویزیون کابلی در خانه استفاده می شود، مشخص می کند.

کابل کشی شبکه ساختاریافته چیست؟

کابل کشی ساختار یافته به طور کلی به عنوان زیرساخت کابل کشی مخابراتی ساختمان یا دانشگاه تعریف می شود. به طور معمول، از تعداد عنصر کوچکتر استاندارد شده تشکیل شده است. در یک سیستم کابل کشی ساختار یافته؛ ساختاری وجود دارد که توسط یک سری پچ پنل و ترانک ایجاد می شود که امکان اتصال از پورت های سخت افزاری به یک پچ پنل در بالای رک را فراهم می کند. سپس این پچ پنل از طریق یک ترانک در MDA به پچ پنل دیگری متصل می شود و MDA (منطقه توزیع اصلی) جنبه اصلی کابل کشی ساختاریافته  را تشکیل می دهد. مکانی را برای همه MACها فراهم می کند تا با پچ کوردهای کوتاه ساخته شوند.

علاوه بر این؛ یک سیستم کابل کشی ساختار یافته توسط برخی استانداردها مانند TIA/EIA-568 تعریف می شوند.  این استانداردها دستورالعمل هایی را برای طراحی، مدیریت و عملیات دیتاسنتر ارائه می کنند.

در تعریف دیگر:

کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ( به انگلیسی: Structured Cabling ) به زیرساخت های کابل‌کشی جهت ایجاد ارتباط میان اجزاء شبکه در محیط یک ساختمان یا یک فضای خاص گفته می شود. در واقع می توان کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) را مجموعه ای از اصول و روشهای استاندارد دانست که این مجموعه، خود به زیر مجموعه هایی تقسیم می گردد. منظور از زیر مجموعه، بلوک های قابل کنترلی است که تجهیزات شبکه در هر بلوک، مستقل از تجهیزات موجود در سایر بلوک ها مدیریت و نگهداری می شوند.

6 بخش از اجزای یک سیستم کابل کشی ساختاریافته

به طور کلی، اجزاء کابل‌کشی ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) به 6 قسمت اصلی تقسیم می شود که هر کدام از این قسمت ها، دارای ویژگی ها و استانداردهای مشخص شده ای می باشند. از این قسمت ها عبارت اند از:

تسهیلات ورودی

جایی که کابل کشی مخابرات و زیر ساخت شهری به اتمام میرسد و وارد شبکه محلی داخل ساختمان میشویم. در واقع محل اتصال زیرساخت داخل و خارج.

اتاق تجهیزات

اتاق تجهیزات مکانی متمرکز برای قرار دادن تجهیزات و نقاط تثبیت سیم کشی است. معمولاً در داخل ساختمان یا محوطه دانشگاه به کاربران خدمات ارائه می دهد.

اتاق یا محوطه مخابراتی

اتاق یا محفظه مخابرات باید یک منطقه بسته باشد. این مکان برای قرار دادن تجهیزات مخابراتی، پایانه های کابل، اتصالات متقابل و فریم های توزیع طراحی شده است. به طور کلی، هر ساختمان حداقل دارای یک اتاق یا محوطه مخابراتی است. و اندازه اتاق یا محفظه مخابرات بر اساس وسعت منطقه خدمات متفاوت است.

کابل کشی Backbone یا عمودی

به کابل کشی Backbone ، کابل کشی عمودی نیز گفته می شود. این نوع کابل کشی ارتباط بین امکانات ورودی، اتاق های مخابراتی و اتاق های تجهیزات را ارائه می دهد. معمولاً این نوع کابل کشی از یک طبقه به طبقه دیگر و یا حتی بین ساختمان ها انجام می شود. و تجهیزات باید با کابل هایی با طول بیش از 30 متر متصل شوند. علاوه بر این، کابل‌های کابل‌کشی عمودی می‌توانند کابل فیبر نوری، کابل کواکسیال، کابل زوج به هم تابیده بدون شیلد (UTP) و کابل زوج به هم تابیده شیلددار (STP) باشند.

در هر طبقه از ساختمان به اتاقی نیاز است که تجهیزات اصلی مانند سوییچ شبکه و روترها در آن قرار گیرد و کل کابل های کشیده شده در ساختمان به آن ختم شوند. این اتاق ها که با نام اتاق ER یا Equipment Room نیز شناخته می شوند، پس از اتاق MC مهمترین محل در ساختمان ( یا شبکه ) می باشند. حال جهت ایجاد ارتباط میان این اتاق ها و اتصال آنها به اتاق MC، کابل‌کشی هایی باید انجام پذیرد. با توجه به اینکه این اتاق ها در طبقات مختلفی از ساختمان قرار دارند؛ کابل ها باید به صورت عمودی در بین طبقات کشیده شوند. این نوع کابل‌کشی ، به کابل‌کشی عمودی یا Backbone معروف است و مهمترین قسمت کابل‌کشی شبکه ( پسیو شبکه ) می باشد.

کابل کشی افقی (Horizontal Cabling)

کابل کشی افقی به کابل کشی بین خروجی اطلاعات مخابراتی در محل کار و اتصال متقابل افقی در اتاق مخابرات (TR) یا محفظه مخابراتی (TE) اشاره دارد. این نوع کابل کشی شامل پریزهای مخابراتی، نقاط تجمیع اختیاری، کابل افقی، پایانه های مکانیکی، پچ کوردها یا جامپرهای واقع در TR یا TE است. این نوع سیم کشی معمولاً بالای سقف یا زیر زمین اجرا می شود. علاوه بر این، کابل اترنت و کابل فیبر نوری معمولاً برای کابل کشی افقی استفاده می شوند.

منظور از کابل‌کشی افقی ، انجام کابل‌کشی میان تجهیزات داخل اتاق تجهیزات و پریزهای شبکه موجود در اتاق های کاری کاربران است. این کابل‌کشی ، از طریق نصب داکت ها ، نصب ترانک ( ترانکینگ ) و مسیرهایی که بر روی دیوارها و یا در سطح زمین نصب شده اند و همچنین در بعضی موارد از طریق مسیرهایی که از داخل کف کاذب و یا سقف کاذب عبور می کنند انجام می پذیرد.

منطقه کار

منطقه کار مکانی است که در آن از اجزای محیط کار برای اتصال تجهیزات کاربر نهایی به خروجی های ارتباطی استفاده می شود.  منظور از کاربران نهایی، همان کاربران شبکه می باشند که از طریق وسایل و ماشین های مختلف (مانند کامپیوترهای رومیزی ، لپ تاپ ، پرینتر ، تلفن و …) با شبکه ارتباط برقرار می نمایند. این اتاق (محیط) محل انجام اتصال میان ماشین های کاربران و پریز های تحت شبکه می باشد. به اجزای محل کار، اجزای کابل، از جمله کابل‌های پچ، پریزهای ارتباطی و تجهیزات استیشن نیز گفته می‌شود.

مزایای کابل کشی شبکه ( پسیو شبکه )

برخلاف سیستم کابل کشی نقطه به نقطه سنتی، سیستم کابل کشی ساختاریافته می تواند از حجم زیاد کابل ها جلوگیری کند و داده های فزاینده را با سرعت بالا حمل کند. نقش بسزایی در زیرساخت های ارتباطی دارد. موارد زیر برخی از مزایای کابل کشی شبکه ساختاریافته را برجسته می کند:

مقرون به صرفه – کابل کشی ساخت یافته یک سیستم کابل کشی ساده سازمان یافته است که می تواند هزینه های برق و تعمیر و نگهداری را کاهش دهد و از صرف هزینه برای مکان یابی و اصلاح جلوگیری می کند.

کاهش خطر خرابی – زمانی که افراد ساختار کابل کشی چندگانه و سازماندهی نشده را مدیریت می کنند، خطر خطای انسانی بالایی وجود دارد. این اشتباهات می تواند باعث اختلال در جریان و خرابی شبکه شود. کابل کشی ساختاری سازماندهی شده است و شناسایی آن آسان است، که می تواند به کاهش خطر خرابی کمک کند.

صرفه جویی در زمان – کابل کشی شبکه ساختاریافته انعطاف پذیر است که می تواند تغییرات را به سرعت انجام دهد. این باعث صرفه جویی در زمان نصب و همچنین زمان نگهداری می شود.

ثبات و پایداری – در یک سیستم کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) ، به دلیل رعایت استانداردها و اجرای کابل‌کشی بر طبق اصول و روشهای تعیین شده از سوی سازمانهای استانداردسازی شبکه ، نیازی به ایجاد تغییرات مداوم در ساختار کابل‌کشی شبکه نمی باشد.این امر موجب می شود تا این سیستم ثابت مانده و پایداری آن در طی زمان حفظ گردد.

پشتیبانی از تجهیزات سازندگان مختلف – چون در این ساختار، استانداردها تعیین کننده اصول و روشهای کار می باشند ، بنابراین هیچ گونه تضاد و یا ناسازگاری در ساختار این سیستم دیده نخواهد شد . این بدین معناست که شبکه می تواند از تجهیزات تولید شده توسط سازندگان مختلف (چه تجهیزات اکتیو شبکه و چه تجهیزات پسیو شبکه ) حمایت نموده و بدون نیاز به تمرکز بر روی یک سازنده خاص (یا یک مارک خاص) به کار خود ادامه دهد.

سادگی در جابجایی، اضافه کردن و ایجاد تغییر –  همانگونه که گفته شد، سیستم کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) ، از ساختاری کاملا منطبق بر استانداردها برخوردار می باشد. بنابراین در ابتدای طراحی و راه اندازی این سیستم هر گونه تغییر یا جابجایی در شبکه پیش بینی شده و امکان اضافه کردن یا ایجاد تغییرات در آن فراهم میگردد.

سادگی در عیب یابی –  چون این نوع کابل کشی شبکه به صورتی کاملا منظم و اصولی پیاده سازی می گردد، عیب یابی و کشف خطا نیز در آن بسیار ساده خواهد بود و کافی است که با انجام بررسی های ساده به مشکل مورد نظر دست یافت.

پشتیبانی از کاربردهای آینده – در کابل‌کشی ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) ، از کاربردهایی که در آینده ممکن است ایجاد شوند مانند کاربردهای چند رسانه ای ، ویدئو کنفرانس ها و … به راحتی و بدون نیاز به ارتقاء سیستم پشتیبانی می شود ( زیرا در همان ابتدا این نیازها پیش بینی می شوند ).

جداسازی خطا – در کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ، شبکه به بلوک هایی تقسیم می شود. در صورت بروز مشکل در شبکه ، هر بلوک به طور جداگانه تست می شود و خطایی که در شبکه رخ داده است کشف و برطرف می گردد. به عبارت دیگر، خطایی که در یک قسمت رخ می دهد فقط مربوط به همان قسمت می باشد و بر سایر قسمت ها تاثیری ندارد.

کاهش هزینه ها – چون در این نوع کابل‌کشی شبکه کلیه مراحل طبق استاندارد انجام می شود، نسبت به سیستم هایی که فاقد استاندارد می باشند، نیازی به صرف هزینه های زیاد بابت بروز مشکل در شبکه یا ایجاد تغییرات در آن نیست و اصلی ترین هزینه زمانی پرداخت می شود که برای اولین بار سیستم طراحی و راه اندازی می گردد.

پس از این مرحله، اکثر هزینه ها مربوط به نگهداری تجهیزات می باشد که این هزینه ها در قبال سیستم های فاقد استاندارد بسیار ناچیز می باشند.

نکاتی برای نصب کابل کشی شبکه ساخت یافته

هنگام نصب یک سیستم کابل کشی ساخت یافته، بهتر است این نکات را در نظر داشته باشید:

قبل از نصب، بهتر است یک طراحی کابل کشی ساختاریافته خوب ایجاد کنید. این طرح شامل برنامه ریزی راه های اتصال کابل کشی، در نظر گرفتن جریان هوا و مسائل خنک کننده و انتخاب راه حل مناسب کابل کشی است.

محصولات مختلفی در کابل کشی ساخت یافته استفاده می شود که به طور مثال می توان به  Cat5e/6، کابل فیبر نوری، پچ پنل فیبری، پچ پنل مسی، سوئیچ شبکه اشاره کرد. شما می توانید بر اساس نیاز خود دستگاه های مختلف را به صورت انعطاف پذیر انتخاب کنید.

در طول نصب، کابل ها را بیش از شعاع خمش مشخص شده خم نکنید. شعاع خمش مشخص می کند که سیگنال داده با چه شدتی جریان خواهد داشت.

استفاده از مسیریابی فیبر می تواند ازدحام در پنل پایانه را کاهش دهد.

کابل کشی ساختاریافته در مقابل کابل کشی نقطه به نقطه (Point To Point)

در زیر تصاویری از راه حل کابل کشی ساخت یافته و کابل کشی نقطه به نقطه آورده شده است. این تصاویر رویکردهای اساسی برای کابل کشی را نشان می دهد. با استفاده از کابل کشی ساختار یافته می توانید به مزایای اشاره شده در بالا دست پیدا کنید.

کابل کشی ساختاریافته در مقابل کابل کشی نقطه به نقطه (Point To Point)

کابل کشی نقطه به نقطه

کابل کشی ساختاریافته در مقابل کابل کشی نقطه به نقطه (Point To Point)

کابل کشی شبکه ساختاریافته

عدم تغییر به سیستم کابل کشی شبکه ساختاریافته چه خطراتی دارد؟

از کار افتادن:  در زیرساخت نامرتب کابل‌کشی، اشتباهات رایج هستند که از این بین می توان به جدا کردن اشتباه کابل ها از پورت ها یا حتی بدتر از آن کابل‌کشی نامرتب اشاره کرد که موانعی را ایجاد می کند. تلاش برای حذف یک کابل منفرد از یک آشفتگی بزرگ درهم می تواند باعث ایجاد استرس بر روی کابل های دیگر شود. این استرس و فشار می تواند منجر به خطاهای شبکه و ردیابی سخت تر شود.

 جریان هوا: اگر از روش نقطه به نقطه استفاده شود، قسمت جلویی و احتمالاً دو طرف سوئیچ با حجم کابل کشی بالا مسدود می شود. این امر جریان هوایی که سوئیچ برای کار کردن نیاز دارد، را مختل می کند. این همچنین باعث می شود که به خنک کننده بیشتر نیاز داشته باشید. ازدحام کابل ها در این فضا مانع از جریان هوای واحد تهویه مطبوع اتاق کامپیوتر (CRAC) می شود و می تواند باعث ایجاد مشکلات خنک کننده شود.

طراحی و راه اندازی کابل‌کشی ساخت‌یافته

طراحی و راه اندازی کابل‌کشی شبکه ساخت‌یافته ( پسیو شبکه ) ، به وسیله مجموعه ای از استانداردها که کابل‌کشی مراکز داده ( Data Center ) ، اداره ها و ساختمان های آپارتمانی را به کمک انواع کابل ها مشخص می نمایند ، انجام میگردد.

این استانداردها جهت انتقال داده ها ، صدا و تصویر به کمک کابل هایی مانند کابل شبکه Cat6 UTP ، کابل شبکه Cat6 SFTP ، کابل شبکه Cat7 ، کابل شبکه Cat8 ، فیبر نوری (Fiber Optic) و کانکتورهای مربوط به آنها تعریف شده اند.

در واقع این استانداردها چگونگی ایجاد اتصال میان پریزهای شبکه و سوییچ یا روترهای شبکه را مشخص می نمایند. جهت انجام اتصال ، کابل شبکه های موجود در اتاق های کاری ابتدا به پچ پنل (Patch Panel) های موجود در اتاق تجهیزات متصل شده  (این پچ پنل ها در دو نوع Loadded و UnLoaded میباشند ) و سپس به کمک کابل هایی کوتاه (با نام پچ کورد PatchCord) به سوییچ شبکه یا سوییچ های تلفن متصل می گردد.

جهت برقراری ارتباط میان پچ پنل و سوییچ شبکه و همچنین بر قراری ارتباط میان کامپیوترهای کاربران و پریز شبکه ، نیازمند کابلی از نوع مستقیم یا straight-through هستیم.(کابلی که در دو طرف آن دو کانکتور متصل شده و تمام رشته های آن به صورت یکسان و بدون تغییر در ترتیب رنگ به این کانکتورها وصل شده است )

برای مشاهده و مطالعه استانداردهای کابل کشی شبکه اینجا را کلیک کنید.

در کنار کابل کشی شبکه باید به موضوع تامین ارت نیز توجه نمائید.

شرکت هنر توسعه و ارتباطات شایگان با استفاده از دانش روز و رعایت استانداردهای ملی و بین المللی در زمینه کابل کشی شبکه ساختار یافته ، آماده ارائه خدمات پسیو شبکه به شرکت ها، ادارات، بانک ها، و سازمان های کوچک و بزرگ، می باشد:

خدمات شرکت شایگان در حوزه پسیو شبکه یا کابل کشی شبکه (Passive)

  •         کابل کشی شبکه ، کابل کشی استاندارد ، کابل کشی تلفن ، استاندارد کابل کشی
  •         نصب سوییچ شبکه ، نصب رک ، آرایش رک ، نصب پچ پنل ، نصب پریز شبکه
  •         داکت کشی شبکه ، نصب ترانک شبکه ، نصب داکت شبکه کف خواب
  •         تست شبکه ، تست سرعت شبکه ، تست فلوک ، عیب یابی شبکه
  •         نصب سانترال پاناسونیک ، نصب مرکز تلفن ، نصب MDF

برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاوران ما تماس حاصل فرمایید.

 

صفحات مرتبط